Инструментализацијата на образованието за креирање на стереотипи на Албанците како “опасни” не е сосема ненамерна. На параноиците им треба алиби за да ги оправдаат дискриминаторските политики и да ја исчистат нивната совест што е извалкана од пропаганда што ја прави Македонија опасна.
Сега е речиси три децении откако Македонија ја стекна својата независност, како плуралистичка и демократска земја. Сепак, овие години не беа доволни за двомилионската држава да се отстапи од комунистичкиот менталитет на доминацијата на “мнозинството” над “малцинството” преку идеологијата дека “сите треба да се покоруваат на партијата”. Често, училиштата се инструмент на државата за пропагирање на идеологии. Значи, не случајно се среќаваме со параноја на ксенофобична состојба во различни форми низ вертикалниот и хоризонталниот систем на образование. За жал, во Македонија се уште се одгледува верувањето дека Албанците и другите не-Македонци претставуваат опасност за државата – а со тоа и за македонскиот народ. Затоа, за да се спречи “најлошото”, нивните права мора да бидат скратени и контролирани од страна на “партијата-мајка”.
Како и да е, како што многу пати се докажа во текот на 28-те години од независноста на Македонија, партиите што ја водат државата и ги воспоставија образовните политики, беа ништо друго освен мајчински лик за Албанците – втора по големина популација во земјата . Ова мора да биде причина зошто тие сè уште не им се предаваат ,дури и сега, на учебниците што ги омаловажуваат Албанците како: “планински луѓе”, “варвари”, “соработници на окупаторите”, “окупатори на македонски домови и имоти”, “странци” и и така натаму.
Инструментализацијата на учебниците за дехуманизација на Албанците како “опасни” не се однесува само на нивното минато, туку и на нивната иднина. Затоа добиваме, “Томче сонува да стане пилот”, наспроти “Агим, овчар”. Понатаму, додека “македонските студенти дискутираат дали да слушаат музика или да гледаат научен документарец”, “учениците Албанци прават планови како да ги украдат учебниците од училиштето и да ги скинат”! Создавањето на такви стереотипи не е сосема ненамерно. На параноиците им треба алиби за да ги оправдаат своите дискриминаторски политики, да ја исчистат нивната лоша совест од спречување на отворањето албански училишта во Манастир, Прилеп, Охер, Преспа, Велес и Скопје. Сепак, во денешно време училиштата во главниот град не дозволуваат отворање на паралелни паралелки на албански јазик, давајќи им лажни извинувања за тоа дека нема наставници или дека нема простор. Пред две години, според официјалните податоци, во Македонија имаше 1,401 албански деца кои не го остваруваат своето уставно и легално право да се образуваат на нивниот мајчин јазик. Од нив, 1,217 ученици посетувале настава на македонски јазик, а 184 на турски. Тие не го сторија тоа од слободната волја на нивните родители, туку затоа што Министерството за образование не успеа да ги отвори училиштата и не обезбеди наставници кои зборуваат албански.
Така, изобилен е механизмот на недоволно вреднување, имено масовната асимилација на “малцинството” од страна на “мнозинството”. Идејата за “настава на македонски од прво одделение” може да се реактивира, бидејќи тоа е јазикот на државата и “не можеме да чекаме учениците да стигнат до трето или четврто одделение”. Логиката е дека: на овој начин веројатноста на Албанците да им пречат имињата на југословенските херои на училиште ќе се намали; тие ќе реагираат помалку кога македонските часови ќе бидат исполнети со учениците Албанци; кога ќе има само еден професор наместо 14 за секој клас, или кога нивните училишта ќе имаат 2,000 или повеќе ученици, додека училиштата на Македонците имаат 1,000 или помалку. Всушност, ваквата политика води на друго место: кон потрошувањето на неправда и акумулацијата на меѓуетничка омраза, која сигурно ќе избие еден ден – кога чашата на дискриминација ќе се прелее. Мултиетничката Македонија кружи околу оваа опасност сè додека инструментализацијата на образованието и нејзината употреба како оправдување на шовинистичките политики не се елиминира.
Лаура Папранику е експерт за прашањата поврзани со образованието во Македонија. Како новинар, таа е во овој сектор од 2001 година. Лаура моментално работи за Радио Шкупи и е соработник на весникот Коха. Таа е магистер по управување со образовани и политики.
