Ако некој воопшто се сомневал, работите сега се повеќе од јасни: рехабилитацијата на четниците, воведувањето на Драго Михаиловиќ во училишните учебници, каде што тој – како “антифашист” – дели страница со Јосип Броз Тито, рехабилитацијата на касапот Никола Калабиќ, тековниот процес или рехабилитација на предавникот Милан Недиќ, прогласување на антисемитот Николај Велимировиќ како светец итн., сите овие беа само подготовки за вистинската крајна цел: рехабилитација на осудени воени злосторници од војните од минатиот век во 90-тите, односно рехабилитација на целокупната крвава воена политика што тогаш официјалната Србија ја извршуваше. Може да се заклучи дека официјалната Србија не само што не се откажа од ваквата политика, туку сега, повеќе од кога и да било, тоа е доста мејнстрим, од падот на Милошевиќ до денешен ден. На тој начин Србија ги рехабилитира злосторствата од деведесеттите години на минатиот век и не се откажува од национализмот или деструктивната идеологија на Големата Србија.
Пред десет дена, претседателот на Србија, Александар Вучиќ, беше во Рума за време на отворање на фабрика за тестенини, а од непознати причини, на отворањето присуствуваше и осудениот воен злосторник Веселин Шљавачанин. Вучиќ се налути поради прашањето на претставникот на Телевизија Н1 за присуството на Шљаванчанин: “Што сакаш да правиме, да го врзуваме, да го убиеме? Што е тоа што Ви смета, дали се меша во политиката, дали треба да го поврземе со синџири … Што би сакале да направиме вие како Н1? “” Наместо да се лути, ќе беше поинтересно ако тој одговореше на едноставното прашање. Не само за тоа зошто Шљиванчанин бил заинтересиран за тестенини, туку и за тоа зошто Српската напредна партија учествува во организирањето на неговите јавни дискусии низ цела Србија.
И тогаш, за време на воениот собир во Ниш, министерот за одбрана Александар Вулин во основа отворено рече дека Србија треба да се гордее со злосторствата извршени во Косово и генералот Владимир Лазаревиќ, кој беше осуден за овие злосторства. На истиот собир зборуваше и Лазаревиќ. На настанот присуствуваше и осудениот воен злосторник Никола Шаиновиќ, поранешната десница на Слободан Милошевиќ, кој денес има позиција во Извршниот одбор на Социјалистичката партија на Србија. За време на истиот собир, воените злосторници беа прогласени како “професионалци” од страна на секретарот на претседателот на Србија, Никола Селаковиќ.
Тогаш социјалистите го повторија својот предлог дека Слободан Милошевиќ треба да добие споменик во Белград и да биде погребан во алејата на најзаслужните лица, Алеја великана … Откако сфати дека Меѓународниот кривичен трибунал за поранешна Југославија во Хаг ќе биде затворен, Србија повеќе не соработува со Трибуналот, освен кога треба да обезбеди гаранции за некој обвинет, што тоа го стори дури и во случај на Ратко Младиќ, обвинет за геноцид, кој храбро избегна кривично гонење цели 14 години. Србија немаше обвинет за воени злосторства цели 17 месеци, а бројот на обвиненија за воени злосторства се намалува од година во година. Според Центарот за хуманитарно право, само едно обвинение беше донесено во 2017 година, па дури и оној што потекнуваше од Босна и Херцеговина, а не како резултат на независна истрага на српското обвинителство, но тоа е случај што беше префрлен од Босна и Херцеговина каде што беше спроведена целата истрага, а беше поднесено, потврдено и пренесено обвинение …
Најлесно би било да се каже сега дека сето тоа е логична последица на фактот што наместо неуспешната револуција на 5 октомври 2000 година, од 2012 година до денес беше спроведено успешно враќање на “вредности” од времето на Милошевиќ. Ова е несомнено вистинито и ќе продолжи. И кој сепак би бил изненаден ако се има предвид дека протагонистите на реставрацијата се сите политички соучесници на Милошевиќ: Вучиќ, Дачиќ, Николиќ, Вулин … и нивните следбеници.
Сепак, работите се многу покомплицирани за општеството во Србија. Бидејќи не беа овие актуелни “реставратори” кои го усвоија законот со кој беше овозможено четникот Драго Михаиловиќ да се стави на исто ниво со партизаните. Тој закон беше усвоен по итна постапка на 21 декември 2004 година, пред цели 13 години, за време на мандатот на Воислав Коштуница. Тогаш 176 пратеници гласаа за нацрт предложен од Српското движење за обнова, 24 пратеници од Социјалдемократската партија а чудно СПС на Дачиќ беше против. Четворица пратеници се воздржаа, а девет пратеници не гласаа. Тогаш беше формирана и “Равногорска споменница”-комеморативен медал за припадниците на четничкото движење- Равногорски… Дури и предводителот на “граѓанската” Србија, Демократската партија,немаше ништо против тоа, како што многумина други, освен за неколку конзистентно антифашистички и анти-воени ориентирани мали партии. Исто како што денес некои опозициски партии, кои погрешно се претставуваат како “граѓански” и како политичка алтернатива на Вучиќ, не го осудуваат прославувањето на воените злосторници Вулин и Селаковиќ.
Младинската иницијатива за човекови права од Белград неодамна побара од државните службеници да се дистанцираат од политиката на негирање на воени злосторства и прославување на воените злосторници. Во спротивно , ако националното раководство молчи, младите од иницијативата ќе ја сметаат за официјална политика на државата Србија. Не рекоа ништо, се разбира. Кога станува збор за односот кон минатото, јас ќе цитирам еден мој пријател: “Треба да се ослободиме од илузијата: проблемот не е само владата на Србија, туку општеството е расипано”.
Динко Грухоњиќ
(Авторот е доцент на Катедрата за медиумски студии на Филозофскиот факултет во Нови Сад, програмски уредник на Независно здружение на новинари на Војводина, новинар и активист за граѓански права)
