Podcast-i The Balkan Perspectives është formati audio i Ballafaqimit me të Kaluarën dhe Edukimit për Paqe në Ballkanin Perëndimor të forumZFD-së. Podcast-i prodhohet në katër gjuhë (shqip, BHKS, maqedonisht dhe anglisht) nga zyrat e forumZFD-së në Bosnje e Hercegovinë, Kosovë, Maqedoni të Veriut dhe Serbi”.

Derisa mendoja si ta filloja këtë shkrim, mu kujtua se pas revolucionit ose puçit të 5 tetorit (varësisht kush qysh e sheh), kur edhe ndodhi largimi i Millosheviqit nga politika, riaktivizimi i madh i të rinjve nodhi diku mes vitit 2006 – Referendumit për ndryshimet në Kushtetutën e Serbisë dhe zgjedhjeve parlamentare të vitit 2008. Kur analizojmë tash situatën, pesëmbëdhjetë vite më vonë shohim të njëjtat probleme të stërvjetruara në përmbajtje, por duke ia shtuar edhe problemet e reja të krijuara gjatë kësaj kohe bëhen më të shumt në numër, derisa çdo ditë e më pak të rinj të gatshëm e të motivuar për të u ballafaquar në mënyrë aktive me problemet që preokupojnë ata dhe të gjithë komunitetet rreth tyre. Një gjë e ngjashme e riaktivizimit të madh të të rinjve po duket se do të ndodhë sërish, pas Referendumit për ndryshimet në Kushtetuten e Serbisë të 16 janarit dhe zgjedhjeve parlamentare[…]

Procesi i drejtësisë tranzicionale dhe i ballafaqimit me të kaluarën vazhdojnë prej mbi njëzet e gjashtë vitesh. Mirëpo, duket se informacioni i besueshëm për luftën dhe për procesin e pajtimit ndërmjet vendeve në rajon nuk është në dispozicion të të rinjve nëSerbi. Të intervistuarit e revistës Balkan Perspectives pajtohen se institucionet kanë përgjegjësi të madhe, bashkë me median, që kryesisht është e anshme dhe në krahun e narrativës mbizotëruese shtetërore kur raporton për këto tema. Jelena Bozhiq është gazetare e re. Ballafaqimi me të kaluarën paraqitet shpesh në punën e saj. Ajo thotë se interesimi i saj profesional për procesin e drejtësisë tranzicionale filloi të rritet kur kuptoi se njerëzit që e rrethonin kishin ndjenja të zemërimit, shqetësimit, frikës e madje edhe të urrejtjes, ndjenja që ajo nuk mund t’i kuptonte. “Ai ishte çasti kur e kuptova se nëse ne, që jemi të gjallë tani dhe që dëshirojmë të kemi[…]

Përgjatë historisë, rajoni i Ballkanit Perëndimor ka qenë tejet kompleks. Për disa, Ballkani ka prodhuar më shumë histori se sa që ka mundur të konsumojë dhe ky ka qenë shkak rrënjësor apo casus belli i konflikteve të shumta në vitet 1990-të. Ndërsa për kritikë të tjerë, diversiteti kulturor paraqet kërcënim potencial për rajonin. Diversiteti i Ballkanit i referohet faktit se asnjë nga gjashtë vendet e tij nuk është homogjen në kuptimin etnik, pavarësisht dhunës etnike apo edhe përpjekjeve për “spastrim etnik”. Në rajon ekziston një pasuri kulturore dhe më e rëndësishmja është të dihet se kultura nuk është statike, të gjitha kulturat evoluojnë. Të rinjtë në Ballkanin Perëndimor sot përballen me shumë presione shoqërore, politike dhe ekonomike. Shumë nga këto sfida nuk kanë zgjidhje të lehta dhe e marrin formën nga narrativat politiko-populiste që ndikohen nga narrativat nacionaliste, paragjykimet dhe diskriminimi. Sfidat e kontekstit global aspak të qëndrueshëm dhe që[…]

Me besimin e fuqishëm se gazetaria, si forcë e përgjegjshme, profesionale dhe etike e gjuhës publike ka potencialin për të krijuar shoqëri demokratike dhe të hapur, në këtë artikull do të shpreh disa reflektime personale se përse e perceptoj gazetarinë si mision të paqes, sidomos në një shoqëri pas konfliktit sikurse Bosnja e Hercegovina, ku, nën ndikimin e politikave nacionaliste, ekzistojnë ndarazi së paku tre lloje të gjuhës publike, që e ngushtojnë rrënjësisht hapësirën për dialog të përbashkët dhe shkëmbim të përvojave. Në këtë mision, zëri i gazetarëve të rinj është segment me rëndësi në luftën gjithëpërfshirëse për shërim të shoqërisë. Njerëzit që veprojnë publikisht dhe gjuha publike e të cilëve ka potencialin të ndikojë mbi nivele të ndryshme të shoqërisë kanë përgjegjësi të veçantë për të avokuar për zgjidhje paqësore në shoqëritë e ngarkuara nga lufta. Në vend se ta lënë opinionin publik në duart e zëdhënësve nacionalistë të[…]

Historia e Bosnje e Hercegovinës ka shumë fjalë për të thënë për të rinjtë që jetojnë atje. Mirëpo këto fjalë ende duhet të gjejnë fillin që i lidh. Të shenjuar nga bashkëekzistenca shumëetnike, shumëkulturore, shumëgjuhësore, shumëkombëshe, ne të gjithë ende nuk jemi në gjendje ta finalizojmë procesin e ndërtimit të paqes, apo së paku të ndërtojmë një dialog të qëndrueshëm. Paqja nuk mund të vijë pa një dialog të tillë. Populli i Bosnje e Hercegovinës është përballur me situata ekstreme në të kaluarën, ku vdekja e dikujt nënkuptonte jetën e dikujt tjetër. Pa dyshim që këto përvoja janë trashëguar brez pas brezi, breza që tani i jetojnë jetët e tyre ndërmjet ndasive etnike dhe modernizimit global. Faktorët e ndarjes në Bosnje e Hercegovinë nuk janë asgjë e re. Ne jetojmë në një botë të luftërave të vjetra dhe të migrimeve të shpejta, ku ditë pas dite po bëhet gjithnjë e[…]

Ashtu si urat që janë të rëndësishme për të kapërcyer nga njëra anë e lumit tek tjetra, ashtu janë edhe të rinjtë dhe roli i tyre për t’i mundësuar shoqërisë sonë të vazhdojë të bëjë përpara. Të gjithë e vlerësojmë që të mund të mbështetemi tek një urë e sigurtë që nuk na lejon të biem në lumë. Pra, çfarë na bën të ndjehemi të sigurtë kur e kapërcejmë një urë? Do të thoja se janë materialet me të cilat është ndërtuar ura. E njëjta vlen edhe për rininë: Si mund të përfitojnë brezat e rinj nga përvojat aktuale dhe të së kaluarës të një shoqërie? Cili është ai mjedis i frytshëm që ndërton qëndrueshmërinë e të rinjve ndaj sfidave aktuale në shoqërinë tonë? Dhe a do të “ndërtohen” ndonjëherë të rinjtë që t’i mbijetojnë presionit të madh mbi ta, ashtu sikurse dhe urat? Ky tekst tenton të paraqesë një[…]

“Nëse duam të arrijmë paqen e vërtetë në botë, duhet të fillojmë me rininë” ka thënë dikur Mahatma Gandi. E njëjta shprehje mund të përdoret në rastin e procesit të paqes dhe pajtimit në Ballkan. Të rinjtë, të lindur gjatë dhe pas luftërave në Jugosllavi, janë pikërisht ata që mund të luajnë rolin kryesor në ndërtimin e paqes.  Kur më pyesin se përse angazhohem për paqen dhe pajtimin dhe ish-Jugosllavinë, përgjigja ime e parë gjithnjë është “sepse nuk dua që askush të ketë nga fëmijëria kujtimet që i kam unë”. Duke patur parasysh se për shumicën e të rinjve të lindur gjatë luftërave të Jugosllavisë, kujtimet e tyre të para janë të ndërlidhura me luftën, e them me siguri se këta breza mund të luajnë role kryesore për t’i pajtuar njerëzit që dikur kanë jetuar në “vëllazërim e bashkim”.  Sipas studiuesit të njohur për paqen, Xhon Pol Lederah (John Paul[…]