The Balkan Perspectives podcast is forumZFD’s audio format on Dealing with the Past and Peace Education in the Western Balkans. The podcast is produced in four languages (Albanian, BHCS, Macedonian and English) by the forumZFD offices in Bosnia and Hercegovina, Kosovo, North Macedonia, and Serbia.

Како што мостовите се важни за преминување од едната до другата страна на реката, така се важни и младите и нивната улога со која овозможуваат нашето општество да продолжи да оди напред. Сите ние би биле благодарни за постоењето на еден безбеден мост кој би не задржал и не би ни дозволил да паднеме во реката. Но, што е тоа што прави да се чувствуваме побезбедни додека поминуваме преку еден мост? Веројатно материјалите од кои е направен мостот. Истото се однесува и на младите, кои можности им се дадени  на располагање за да станатотпорни? Дали младите воопшто ќе бидат „изградени“ на начин на кој би го преживеле високиот притисок врз нив? Дали тие можат да разберат сè што се случува околу нив? Овој текст се обидува да претстави еден начин на анализа на образованието што го добиваме ние, младите од ова општество, како и кои се нашите вештини за критичко размислување. Како личност која припаѓа на младатагенерација, свесен сум дека имам уште многу работи да доживеам и да видам. Секогаш кога ќе наидам на нов предизвик, ги насочувам кон[…]

Додека размислував како да ја започнам оваа статија, се сетив како по револуцијата или пучот од 5 октомври (во зависност од тоа како различни луѓе го доживуваат), кога Милошевиќ беше исфрлен од политиката, големото реактивирање на младите се случи некаде околу средината на 2006 година со референдумот за измена на Уставот на Србија и парламентарните избори од 2008 година. Ако ја анализираме понатаму ситуацијата, во денешно време, петнаесет години подоцна, ги забележуваме истите проблеми од прaстара содржина. Додавајќи ги на тоа неодамнешните проблеми создадени во ова време, тие стануваат сѐ побројни, додека со секој изминат ден младите се сѐ помалку подготвени или мотивирани активно да се соочат со проблемите што ги преокупираат нив и нивните непосредни заедници. Мора повторно да се случи нешто слично на големото реактивирање на младоста по референдумот за измени на Уставот на Србија од 16 јануари, како и парламентарните избори од 3 април. Во моментов, во времето[…]

Процесот на транзициска правда и справување со минатото трае повеќе од дваесет и шест години. Сепак, се чини дека веродостојни информации за војната и за процесот на помирување меѓу земјите од регионот не им се достапни на младите во Србија. Соговорниците на Балкански перспективи се согласуваат дека институциите,заедно со медиумите, кои се главно пристрасни и на страната на доминантниот државен наратив кога известуваат за овие теми,сносат голема одговорност Јелена Божиќ е млада новинарка. Справувањето со минатото често се појавува како клучна тема во нејзината работа. Таа вели дека нејзиниот професионален интерес за процесот на транзициската правда почнал да расте кога сфатила дека луѓето во нејзината околина имаат чувства на гнев, грижа, страв, па дури и омраза – чувства што таа не може да го разбере. „Тоа беше моментот кога сфатив дека ако ние, кои сега сме живи, и кои сакаме да имаме мирен соживот, не направиме ништо за решавање на[…]

Западен Балкан како регион низ историјата бил многу комплексен. Според некои критичари, Балканот произвел повеќе историја отколку што можел да усвои, а тоа стана и корен или casus belli на многу конфликти во текот на 1990-тите. Но, според други критичари, културната разновидност претставува потенцијална закана за регионот. Разновидноста на Балканот се однесува на фактот дека ниту една од шесте земји не е хомогена во етничка смисла, и покрај етничкото насилство или дури и обидите за „етничко чистење“. Во регионот има културно богатство, но поважно е да се знае дека културата не е статична, и дека сите култури се развиваат и еволуираат. Младите луѓе од Западен Балкан денес се соочуваат со многу општествени, политички и економски притисоци. Многу од овие предизвици немаат лесни решенија и се обликувани од политичко-популистичките наративи кои се под влијание на националистичките наративи, предрасуди и дискриминација. Предизвиците од глобалниот контекст, кои брзо се менуваат и воопшто не[…]

Со цврсто уверување дека новинарството како сила на одговорен, професионален и етички јавен говор има потенцијал за создавање демократско и отворено општество, во оваа статија ќе изразам неколку лични размислувања за тоа зошто новинарството го доживувам како мировна мисија, особено во постконфликтно општество како што е Босна и Херцеговина, во кое – под влијание на националистичката политика – постојат најмалку три типа на јавност одделно, што радикално го стеснува просторот за заеднички дијалог и размена на искуства. Во оваа мисија гласот на младите новинари е неопходен сегмент во сеопфатната борба за општествено исцелување. Луѓето кои дејствуваат јавно и чиј јавен говор потенцијално може да влијае на различни нивоа на општеството имаат посебна одговорност во застапувањето и промовирањето на мирни решенија во општествата оптоварени со војна. Наместо јавното мислење да им се остави на националистичките гласноговорници на омраза, паметна препорака би била сесрдно да се отворат јавните простори за образованите млади[…]

Историјата на Босна и Херцеговина има многу да каже за младите што живеат таму. Тие зборови, сепак, допрва треба да го најдат својот пат до нешто што е заедничко за сите. Обележани со мултиетнички, мултикултурен, мултијазичен и мултинационален соживот, сè уште не можеме да го финализираме процесот на градење мир, или барем воспоставување траен дијалог. Мирот не може да дојде без таков дијалог. Жителите на Босна и Херцеговина во минатото се соочиле со екстремни ситуации, во кои нечија смрт значела нечиј живот. Ваквите искуства, без сомнение, се пренесуваат со генерации, генерации кои сега го живеат својот живот помеѓу етничката поделба и глобалната модернизација. Факторите на одвојување во Босна и Херцеговина не се ништо ново. Живееме во свет на стари војни и брзи миграции, каде што од ден на ден станува сè понормално дека една територија е домаќин на голема разновидност. За да се одржи мирот на таквата територија, неопходно е[…]

„Ако сакаме да постигнеме вистински мир во светот, треба да започнеме со младите“, рече еднаш Махатма Ганди. Истото може да се примени и во случајот на мировниот процес и процесот на помирување на Балканот. Младите луѓе, родени за време и по војните во Југославија, се токму оние кои можат да играат клучна улога во градењето на мирот. На прашањето зошто сум ангажиран во мирот и помирувањето во поранешна Југославија, мојот прв одговор секогаш ќе биде „затоа што не сакам никој да има спомени од детството какви што имам јас“. Имајќи предвид дека за повеќето млади луѓе родени за време на војните во Југославија, нивните први сеќавања се поврзани со војната, јас сум убедена дека овие генерации можат да играат клучна улога во помирувањето на луѓето кои живееле во „братство и единство“. Според истакнатиот мировен научник, Џон Пол Ледерах, постојат три нивоа на општеството кои можат да придонесат за мирот и[…]