Кога траумата и насилството се манифестираат на одредени места

„Ова се опкружувања кои сè уште не заздравиле со текот на времето, каде влогот на трауматичната меморија остануваат оспорени и каде последиците од она што се случило таму продолжуваат да влијаат на сегашноста“

Почитувани читатели на Балкански.перспективи,

Во Западен Балкан, по насилните конфликти во 90-тите и раните 2000-ти, траумата и насилството се впишаа во мноштво општествени сегменти. Во различни изданија на Балкански.перспективи се дискутираше за политичките, социјалните и културните импликации и потребата од континуирано и критичко размислување за тоа како минатите конфликти влијаеле врз општествата во земјите на поранешна Југославија.

Ова издание на Балкански.перспективи се обидува да додаде уште еден поим на овие дискусии. Балкански.перспективи # 17 „Насилство – траумата и војната во архитектурата и јавните простори” е критичен одраз за тоа како траумата, војната и насилството ја обликуваа непосредната околина, зградите и местата во кои живееме, со што траумата стана дел од нашето секојдневие, придонесувајќи за величање на насилството и етно-националистичките дискурси. Уништувањето на конкретни згради и споменици, местата на културното наследство или јавната инфраструктура беше стратегијата за време на насилните конфликти во регионот. Истражувачите измислиле термини како „урбицид“, „повоени окружувањата (warscapes)“, „меморицид“ или „повоена архитектура (warchitecture) “ за да го опишат овој феномен. Овие термини нагласуваат дека градовите не биле само физички места за борба, „туку архитектурата и урбаниот простор биле прилагодени и како воено оружје“ .

[expander_maker id=”2″ more=”Read more” less=”Read less”]

Сепак, ќе беше наивно да се претпостави дека со крајот на отворените конфликти, воената архитектура ќе исчезне. Прилозите во тековното издание на Балкански.перспективи претставуваат збирка на анализи за тоа како овие трауми сè уште ја обликуваат меморијализацијата на јавните простори и целата силуета на нашите градови во Западен Балкан. Така, настојуваме да привлечеме внимание на важноста од вклучување во активни дискусии за справување со минатото и комеморација во јавниот простор. Ги потенцираме долгорочните историски контексти на конфликти и трауми во регионот и како овие трауми конструираат идеи за заедничко живеење, практики за меморијализација на јавните простори и просторните политики.

Редакцискиот тим на Балкански.перспективи силно верува дека за дискусија во врска со конфликтите е потребна повеќе од една перспектива, бидејќи историјата секогаш мора да има најмалку две лица и да вклучува мултиперспективни пристапи. Ако има само една страна, тогаш има нешто што не е во ред: или со историјата или со вистината. Во ова издание на Балкански.перспективи, сакаме да додадеме уште еден сведок на дискусијата за справување со минатото: критичкиот одраз за тоа како траумата и насилството се впишуваат во (јавното) создавање на просторот, архитектурата и просторната конструкција во постконфликтните општества на Западен Балкан и како тие во овој контекст го попречуваат отворениот мулти-перспективен пристап кон минатото на регионот базиран на докази.

Прилозите во Балкански.перспективи # 17 ги вклучуваат оние на Арбер Садики за социо-политичките фактори кои ја обликуваат силуетата на косовските градови по војната 1998/1999. Арес Шпорта од Фондацијата Лумбарди во Призрен нè води на патување низ кинематографската историја на Косово и нејзиното значење за локалните движењата што го враќаат просторот и ја истакнува важноста за поврзување на овие движења со теми за справување со минатото. Прилозите на Филип Конески придонесуваат во два дела кој се рефлектира на урбаната историја, сегашноста и иднината на Скопје. Ена Кукиќ ги разработува различните мемориски слоеви на Меморискиот комплекс Врача во Сараево, додека Нермина Трбоња се навраќа на масовно поставување на националистички и ревизионистички споменици во Босна и Херцеговина. Ирина Суботиќ пишува за планот за урбанистички развој и статус-кво на Белград и како тоа се однесува на актуелната политичка состојба во Србија. Д-р Олга Манојловиќ Пинтар нè соочува со „Четирите тези за архитектурата на траумата“ во српскиот и во регионалниот контекст.

Редакцискиот тим на Балкански.перспективи високо ги цени позитивните и конструктивни коментари за нашата прва епизода од подкастот на Балкански.перспективи и среќни сме што ги презентираме комплементарните перспективи и ставови во врска со справувањето со минатото, архитектурата и јавниот простор во ова издание на Балкански.перспективи.  Посетете ја веб-страницата www.dwp-balkan.org за дополнителни информации и за да ги слушнете тековните подкасти. Би сакале да им се заблагодариме на сите наши партнери, на продукцискиот тим зад и пред микрофоните и на нашите гости на подкастите. Во Босна и Херцеговина, им се заблагодаруваме на медиумската платформа Нараториум, Ѓорѓе Крајишиќ и Армина Пилав, тимот на Дамир Угљен од проектот Не-воен простор и Неџад Новалиќ од Центарот за ненасилна акција. На Косово им се заблагодаруваме на тимот на Радио ТИЛТ, Беким Рамку од Фестивалот на архитектурата на Косово и Сербезе Хаџиај. Во Северна Македонија му благодариме на Радио МОФ и Филип Конески. Во Србија се заблагодаруваме на радио емисијата Женергија на Радио Апарат и на нејзините авторки Зои Гудовиќ и Ива Чукиќ, Сенка Домановиќ и Оља Николиќ Киа.
Во името на уредничкиот тим на Балкански.перспективи ви посакувам интересно читање и пријатно слушање.
Александар Војвода
Главен и одговорен уредник

[/expander_maker]