Po sikur t’i jepnim paqes një mundësi?

„Më kujtohet shumë mirë një pyetje që ma kanë bërë në një konferencë për shtyp: ‘përse e ke regjistruar këngën antiluftë pasi kishte përfunduar lufta’, me nënkuptimin se konfliktet në Kroaci po qetësoheshin. Kjo më ka mbetur në kujtesë, sepse nuk e shihja ashtu, shihja që më e keqja ende nuk kishte filluar“.
Sërgjan Gojkoviq Gile, pjesëtar i grupit të rrymës së re Electrični Orgazam[1]

Viti 2021 shenjon 30-vjetorin e ngjarjeve që eventualisht çuan në shpërbërjen e Jugosllavisë. Narrativat e dhunës dhe luftës ende bëjnë jehonë në të gjithë rajonin e Ballkanit Perëndimor, përmes politikave etnocentrike, narracionit revizionist të historisë, mohimit të krimeve të luftës, politikave nacionaliste dhe shpërfilljes së rëndësisë që ka ballafaqimi me këtë të kaluar të përbashkët.

[expander_maker id=”2″ more=”më tepër në” less=”lexo më pak”]

Edicioni “Po sikur t’i jepnim paqes një mundësi…” i revistës Balkan.Perspectives hedh dritë mbi ata individë dhe organizata që i bënë ballë luftënxitjes, idealizimit të dhunës dhe politikave nacionaliste të dekadave të fundit. Revista Balkan.Perspectives i kushton hapësirë reflektimit për këtë lëvizje të larmishme dhe të përbashkëtave mes tyre, në kërkim të shtjellimit të rëndësisë që patën për paqen dhe lëvizjet antiluftë në Jugosllavi. Në të njëjtën kohë, duam gjithashtu të vlerësojmë trashëgiminë e tyre në aktivizmin dhe lëvizjet shoqërore aktuale. Ne besojmë fuqimisht se lëvizja antiluftë dhe e paqes në kontekstin (pas)jugosllav përçohet në format aktuale të protestave të shoqërisë civile dhe aktivizmit në rajon, pasi këto nisma “nuk u shfaqën në një vakuum politik, por lëvizje të ndryshme aktiviste (pas)jugosllave përvetësuan dhe u zhvilluan nga rrjetet e fjetura shoqërore që ishin krijuar nëpërmjet angazhimit të studentëve, feministeve dhe ambientalistëve në Jugosllavinë socialiste. Nga ana e vet, aktivizmi antiluftë shërbeu si platformë për të gjeneruar kapital shoqëror dhe material, që mundësoi krijimin e organizatave të ditëve të sotme, që i përkushtohen mbrojtjes së të drejtave të njeriut në të gjithë hapësirën ish-jugosllave”.[2]

Edicioni i 16-të i revistës Balkan.Perspectives vë në pah në mënyrë specifike rolin e grave në lëvizjet për paqe dhe antiluftë gjatë shpërbërjes së Jugosllavisë. Kontributet nga Igo Rogova dhe Linda Gusia vënë në pah rolin shpeshherë të harruar të aktivizmit të grave dhe të protestave të grave në Kosovën e viteve 1990-të, duke ravijëzuar rolin kyç të grave në luftën për paqe në Kosovë. Në të njëjtën kohë, Nagja Duhaçek dhe Dasha Duhaçek synojnë të eksplorojnë se përse gratë luajtën një rol aq kyç në lëvizjen antiluftë në Serbinë e viteve 1990. Naum Trajanovski analizon se si Maqedonia e Veriut u bë “oaz i paqes” gjatë shpërbërjes së dhunshme të Jugosllavisë dhe përse kjo gjë bart nocion dykuptimësh. Koncerti “Yutel për Paqen” në sallën e koncerteve Zetra në Sarajevë në vitin 1991 është një ngjarje e dokumentuar mirë si protestë antiluftë, por Jelena Jevgjeniq dhe Misho Vidoviq na dërgojnë në një tjetër protestë antiluftë të rëndësishme: koncerti “Yutel për Paqen” në Banja Lluka në të njëjtin vit. Suada Kapiq dhe Nikolla Mokroviq shtjellojnë se si trashëgimia e rezistencës civile në Bosnje e Hercegovinë dhe Kroaci në vitet 1990-të ende luan rol të rëndësishëm në kundërvënien ndaj nacionalizmit, duke mbështetur një formë të qëndrueshme të paqes dhe i kontribuon më tej gjetjes së strategjive të duhura për t’u ballafaquar me të kaluarën.

Përveç artikujve, ekipi redaktues i revistës Balkan.Perspectives po ju prezanton edhe një format të ri: podkasti i Balkan.Perspectives me intervista, diskutime dhe reflektime mbi temën aktuale të lëvizjeve antiluftë dhe për paqe në kontekstin e (pas)Jugosllavisë. Ju ftojmë të vizitoni uebfaqen www.dwp-balkan.org për më shumë informacion. Dëshirojmë t’i falenderojmë të gjithë partnerët tanë, ekipin e producentëve prapa dhe përballë mikrofonëve dhe sigurisht, të ftuarit tanë në podkaste. Në Maqedoninë e Veriut falenderojmë Radio MOF, Jasmina Jakimovën dhe Naum Trajanovskin. Në Bosnje e Hercegovinë falenderojmë platformën mediatike Naratorium, Gjorgje Krajishnikun dhe Jadranka Milliçeviqin nga Fondacioni CURE. Në Kosovë falenderojmë ekipin e TILLT Radio, Marigona Shabiun nga YIHR Kosovë dhe Serbeze Haxhiajn. Në Serbi falenderojmë programin radiofonik Ženergija në Radio Aparat, Zoe Gudoviqin, Stasha Zajoviqin, Dragan Protiqin (Prota Shkartin), Natasha Kandiqin dhe and Nikolla Baroviqin.

Në emër të ekipit redaktues të Balkan.Perspectives, ju uroj lexim interesant dhe dëgjim frymëzues.

Alexander Vojvoda

Kryeredaktor

[1] https://ratusrbiji.rs/en/https-ratusrbiji-rs-en-srdan-gojkovic-gile-founder-and-frontman-of-elektricni-orgazam-for-remarker-about-the-rimtutituki-project/

[2] Bilić, Bojan (2012): We Were Gasping for Air, f 19

[/expander_maker]