Што ако му се дадеше шанса на Мирот?

„Многу добро се сеќавам на едно прашање на прес-конференција, на која еден новинар праша зошто сме снимиле антивоена песна кога војната е завршена, алудирајќи на тоа дека конфликтите во Хрватска се смируваа. Тоа навистина ми остана во сеќавање бидејќи јас не гледав на тоа така, јас гледав дека најтешката војна допрва се подготвува.“
Срѓан Гојковиќ Гиле, член на њу-вејв групата „Електрични оргазам“[1]

Во 2021 година се одбележува 30-годишнината од настаните што доведоа до насилно распаѓање на Југославија. Наративите за насилство и војна сè уште одекнуваат во регионот на Западен Балкан преку етноцентричните политики, ревизионистичкото прераскажување на историјата, негирањето на воените злосторства, националистичката политика и занемарувањето на важноста на справувањето со ова заедничко минато.

[expander_maker id=”2″ more=”Read more” less=”Read less”]

Изданието на Балкански.перспективи „Што ако му се дадеше шанса на Мирот?“ ги става во центарот на вниманието оние поединци и организации кои застанаа против военото подбуцнување, идеализирањето на насилството и националистичката политика во последните децении. Балкански.перспективи дава простор за навраќање на овие разновидни движења и нивните заеднички основи, а со тоа има цел да се осврне на важноста на мировните и антивоените движења во Југославија. Во исто време, сакаме и да оддадеме почит на нивното наследство во моменталниот активизам и социјалните движења. Силно веруваме дека искуствата со антивоените и мировните движења во (пост)југословенски контекст одѕвонуваат во сегашните форми на протест и активизам на граѓанското општество во регионот бидејќи овие иницијативи „не се појавија во политички вакуум. Туку, разните (пост)југословенски антивоени активизми присвојуваа и ги развиваа заспаните социјални мрежи создадени преку студентскиот, феминистичкиот и еколошкиот ангажман во социјалистичка Југославија. Антивоените активизми, пак, служеа како платформи за генерирање на социјален и материјален капитал што овозможи формирање на денешните организации посветени на заштитата на човековите права на просторот на поранешна Југославија.“[2]

Шеснаесеттото издание на Балкански.перспективи конкретно ја нагласува улогата на жените во мировните и антивоените движења при распадот на Југославија. Статиите на Иго Рoгова и Линда Гусиа ја истакнуваат честопати заборавената улога на активизмот на жените и женските протести на Косово во 90-тите години на минатиот век и ја следат релевантната улога на жените во борбата за мир на Косово. Во исто време, Наѓа Духачек и Даша Духачек се зафаќаат со истражување на тоа зошто жените играле толку клучна улога во антивоеното движење во Србија во 90-тите години на минатиот век. Наум Трајановски анализира како Северна Македонија станала „оаза на мирот“ во насилното распаѓање на Југославија и зошто тоа претставува амбивалентен поим. Концертот „Јутел за мир“ во концертната сала „Зетра“ во Сараево во 1991 година е добро документиран настан на антивоен протест, но Јелена Јевѓениќ и Мишо Видовиќ нè водат на уште еден важен антивоен протест на концертот „Јутел за мир“, во Бања Лука, истата година. Суада Капиќ и Никола Мокровиќ елаборираат како наследството на граѓанските отпори во Босна и во Хрватска од 90-тите години на минатиот век сè уште игра важна улога во спротивставувањето на национализмот, преку поддршка на одржливата форма на мир и преку придонес во изнаоѓањето соодветни стратегии за справување со минатото.

Покрај напишаните статии, уредничкиот тим на Балкански.перспективи воведува и нов формат: подкасти на Балкански.перспективи со интервјуа, дискусии и размислувања за актуелната тема на антивоените и мировните движења во (пост)југословенски контекст. За повеќе информации посетете ја веб-страницата www.dwp-balkan.org. Сакаме да им се заблагодариме на сите наши партнери, на продукцискиот тим зад и пред микрофоните и на нашите гости на подкастите. Во Северна Македонија им се заблагодаруваме на Радио МОФ, на Јасмина Јакимова и Наум Трајановски. Во Босна и Херцеговина им се заблагодаруваме на медиумската платформа „Нараториум“, на Ѓорѓе Крајишник и Јадранка Миличевиќ од Фондацијата ЦУРЕ. Во Косово им се заблагодаруваме на тимот на Радио ТИЛЛТ, на Маригона Шабиу од Младинската инцијатива за човекови права на Косово и на Сербезе Хаџиај. Во Србија им се заблагодаруваме на радиоемисијата „Женергија на радиоапарат“, на  Зои Гудовиќ, Сташа Зајовиќ, Драган Протиќ, (Прота Шкарт) Наташа Кандиќ и Никола Баровиќ.

Во името на уредничкиот тим на Балкански.перспективи се надевам дека подготвивме интересно четиво и содржински аудиоматеријали.

Александар Војвода

главен и одговорен уредник

[1] https://ratusrbiji.rs/en/https-ratusrbiji-rs-en-srdan-gojkovic-gile-founder-and-frontman-of-elektricni-orgazam-for-remarker-about-the-rimtutituki-project/

[2] Билиќ, Бојан (2012): Се боревме за воздух, стр. 19 [Bilić, Bojan (2012): We were gasping for Air, p. 19]

[/expander_maker]